Waarom beboeten Europese toezichthouders wel ziekenhuizen en geen multinationals als Facebook, Google en Amazon?
Om te voorkomen dat de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) een tandeloze tijger is, zijn gretige toezichthouders nodig die niet terugdeinzen voor handhaving van de Europese privacywetgeving. Maar helaas laten vrijwel alle Europese toezichthouders het afweten, concludeert Brave Software Inc.
Brave Software Inc. is het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de privacyvriendelijke browser Brave. Deze browser helpt gebruikers pro actief te voorkomen dat internetbedrijven als Google, Facebook, Amazon en Microsoft, en internetcriminelen, ongewenst privacygevoelige informatie kunnen verzamelen.
Brave doet wat sinds de invoering van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) eigenlijk iedere browser standaard zou moeten doen. Gebruikers beschermen. Maar de meest gebruikte browser – Google Chrome – heeft bijvoorbeeld andere commerciële belangen. En Google komt daarmee vooralsnog weg.
Eigenlijk zou nu iedere organisatie die de AVG overtreedt door de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) moeten worden bestraft. Zoals horecabedrijven en jongeren die zich niet houden aan de Corona voorschriften. Zoals automobilisten die te hard rijden of fout parkeren ook genadeloos worden gestraft. Genadeloos lik op stuk. Maar dat gebeurt niet.
Volgens Brave Software Inc. doen de Europese toezichthouders zelfs nauwelijks iets. Ze zijn tandeloze tijgers. Fout parkeren en te hard rijden loont bij grote Internationals.
Waarom moeten ziekenhuizen wel torenhoge boetes betalen?
De toezichthouders hebben ondertussen wel snel en genadeloos gereageerd op overtredingen in de zorg. Ziekenhuizen in Duitsland, Portugal en Nederland moesten honderdduizenden Euro boete betalen omdat ziekenhuispersoneel zich niet aan de privacyregels had gehouden.
Waarom zijn kwetsbare zorginstellingen meteen keihard aangepakt, terwijl steenrijke multinationals die doelbewust de privacywet overtreden nog steeds vrijuit gaan?
Bijna alle toezichthouders in de EU beschikken volgens Brave Software Inc. niet over de dringend noodzakelijke middelen – zowel financieel, als personeel – om goed te kunnen functioneren. Waarom? Staatsfalen.
Om de Europese Commissie tot actie aan te zetten, heeft Brave Software Inc. onlangs een klacht ingediend en een helder onderzoek vol onderbouwde aantijgingen gepubliceerd.
Het rapport is een grote aanval op de lidstaten die het toezicht op de gegevensbescherming verwaarlozen.
Dr. Johnny Ryan, Chief Policy & Industry Relations Officer van Brave, gebruikt in zijn onderzoek veel grafieken om te illustreren dat de EU-lidstaten hun regelgevende instanties niet voorzien van voldoende financiële en personele middelen. De enige uitzondering: Duitsland.
Op 27 april 2020 diende Ryan een klacht in bij de Europese Commissie, waarin hij eiste dat zij een inbreukprocedure zou inleiden tegen 26 lidstaten die zich niet houden aan de afspraken die zijn vastgelegd in de Europese privacywetgeving.
Waarom pakken toezichthouders van Ierland en Luxemburgs Facebook en Amazon niet aan?
Terwijl kleine bedrijven in de hele EU nauwgezet worden gecontroleerd op de naleving van de wetgeving inzake gegevensbescherming, sluiten de Ierse en Luxemburgse toezichthouders volgens Brave Software Inc. de ogen voor de gegevenshooligans Facebook, Google en Amazon die op grote schaal de AVG overtreden en daar twee jaar na invoering van de wet nog altijd niet voor zijn aangepakt.
Brave heeft inmiddels een klacht tegen concurrent Google ingediend. Dat is opmerkelijk en logisch tegelijk, want Brave maakt gebruik van de techniek van de browser Google Chrome. Als Brave daarmee een goede en veilige browser kan bouwen, waarom doet Google dat dan niet ook?
Ierse Autoriteit Persoonsgegevens
De Ierse commissaris voor gegevensbescherming Helen Dixon ziet de zaken heel anders. Ze zegt in de Iris Times dat er nog een beslissing moet worden genomen over Twitter, Facebook, en Co. Raar dat haar Italiaanse collega wel al een boete van 10 miljoen euro heeft opgelegd aan Facebook.
Het kantoor van de Ierse toezichthouder zou sinds 2018 overbelast zijn door meer dan 12.000 klachten over gegevensbescherming, die allemaal moeten worden behandeld. Er zou geen twijfel over bestaan dat er boetes zouden worden opgelegd. Maar de vraag is: Wanneer?
Vrijwel alle Europese toezichthouders moeten bezuinigen
Volgens Brave Software Inc. zou het wel eens tot Sint Juttemis kunnen duren voor de internet multinationals worden aangepakt. De nu al overbelaste toezichthouders moeten namelijk in vrijwel heel Europa bezuinigen op het budget en het personeel!
De Ierse toezichthouder Helen Dixon wijst op de succesvolle interventie ten opzichte van Facebook toen deze zijn eigen dating-app wilde introduceren. Ze benadrukt:
“Er zijn veel verschillende manieren om een positief effect te creëren… Niet iedereen heeft het over boetes en het oppervlakkig commentaar dat we soms zien.”
“AVG is een fantasie“
Dat kan zo zijn. Maar een flinke boete voor de multinationals die al jarenlang parasiteren op de samenleving door illegaal privacy data te verwerken en belasting ontduiken toch ook een goed signaal afgeven.
“Als je geen sterke, robuuste handhaving en investering hebt, is deze wet een fantasie”, zegt Ryan. “Tot nu toe hebben we het potentieel van de AVG niet gerealiseerd.”
Ryan legt de verantwoordelijkheid niet neer bij de regelgevende instanties.
“Als de AVG dreigt te mislukken, ligt de schuld bij de nationale regeringen, niet bij de gegevensbeschermingsautoriteiten.”
Duidelijke woorden
Ryan heeft gelijk, want de AVG definieert duidelijk en ondubbelzinnig wat er aan de hand is. Artikel 52, lid 4, van de AVG luidt als volgt:
“Elke lidstaat zorgt ervoor dat elke toezichthoudende autoriteit beschikt over de personele, technische en financiële middelen, en de bedrijfsruimten en infrastructuur die nodig zijn voor het effectief uitvoeren van haar taken en uitoefenen van haar bevoegdheden, waaronder die in het kader van wederzijdse bijstand, samenwerking en deelname aan het Comité.”
Het is slechts één kant van de medaille om een toezichthoudende autoriteit op te richten – zonder voldoende middelen kan er geen controle plaatsvinden. Reden genoeg om de tekortkomingen waar Brave voor waarschuwde nader te bekijken.
Geen geld, geen actie
Volgens Ryan is het een schending van artikel 52, lid 4, van de AVG dat de toezichthoudende autoriteiten in 26 EU-lidstaten ondergefinancierd zijn.
Dit kan het best worden geïllustreerd aan de hand van het voorbeeld van Luxemburg. Het is de verantwoordelijkheid van de Luxemburgse toezichthoudende autoriteit om toe te zien op de tenuitvoerlegging van de wetgeving inzake gegevensbescherming bij Amazon EU S.à.r.l.
Amazon verdient iedere 10 minuten evenveel als begroting Luxemburgse toezichthouder
De begroting van de Luxemburgse gegevensbeschermingsautoriteit bedroeg in 2019 ongeveer 5,7 miljoen euro. Voor Amazon moet dit bedrag ronduit belachelijk lijken – dit is immers ongeveer het bedrag dat Amazon elke tien minuten aan de verkoop verdient!
De gegevensbeschermingsautoriteiten van de helft van alle lidstaten moeten het redden met minder dan vijf miljoen euro per jaar. Slechts drie staten (Duitsland, Italië, Verenigd Koninkrijk) hebben meer dan 25 miljoen euro budget per jaar. Ter vergelijking: volgens het Brave-rapport ontvangen de Duitse toezichthouders tussen 80 en 90 miljoen euro per jaar!
Besparing op personeel
Volgens Ryan is er ook een tekort aan personeel, vooral aan personeel met de nodige IT-expertise.
Om gecompliceerde IT-vragen op het gebied van gegevensbescherming te kunnen beantwoorden en om grote technische bedrijven te kunnen auditeren, zijn gespecialiseerde medewerkers nodig.
Gegevensbescherming en IT gaan hand in hand. Het is niet voldoende om de gegevensbescherming alleen van de juridische kant te bekijken!
Tekort aan IT-specialisten bij toezichthouders
Er is een tekort aan IT-specialisten bij de toezichthoudende autoriteiten van de EU-lidstaten. In slechts vijf lidstaten (zes als je het Verenigd Koninkrijk meetelt) zijn meer dan tien IT-specialisten in dienst van de gegevensbeschermingsautoriteiten.
Meer dan de helft van alle lidstaten heeft slechts maximaal vijf daarvan in hun toezichthoudende autoriteiten. Zeven landen hebben slechts één of twee IT-specialisten in dienst.
De cijfers voor Oostenrijk (0) en België (5), alsook voor Cyprus (2) en Letland (1) zijn zo laag omdat deze landen gebruik maken van externe IT-consultants.
De cijfers uit Duitsland zijn verbazingwekkend: op federaal en deelstaatniveau is in totaal 29 procent van het in de hele EU beschikbare personeel van de IT-toezichthouder in dienst (meer dan 100). Geen wonder dat Ryan Duitsland heeft uitgesloten van zijn klacht.
De nationale gegevensbeschermingsautoriteiten binnen de EU hebben 3520 mensen in dienst. Slechts 8,6 procent daarvan zijn IT-specialisten. Volgens Dr. Ryan vertraagt dit het onderzoek, waardoor het soms wordt verhinderd.
Als het gaat om digitalisering lijkt de EU niet alleen achter te lopen op de particuliere sector, maar is ze momenteel realistisch beschouwd ook kansloos.
Multinationals hebben alle troeven in handen
Uiteindelijk hebben de gecontroleerde, vaak multinationale ondernemingen gewoon de betere kaarten – de strijd tegen de grote dataslurpers is als de David tegen Goliath met een omgekeerde uitkomst.
Facebook, Google en Co. hebben legioenen advocaten in dienst. Het is begrijpelijk dat de eenzame strijder bij de autoriteiten nauwelijks succes heeft. Hoe dan, financieel ongewapend?
In veel gevallen durven de regelgevende instanties niet eens de grote technische bedrijven te benaderen uit angst dat hun maatregelen worden aangevochten. Eeuwige correspondentie, lange juridische procedures. De multinationale dataslurpers lachen er om. Ze hebben geld zat. Miljarden euro’s. Bij hen gaat het om ingecalculeerd risico. Ook als ze verliezen en een torenhoge boete zouden moeten betalen maken ze nog steeds winst. En ze weten ook nog eens dat de toezichthouders amper geld hebben om tegen hen te kunnen procederen.
Bovendien behoren de administratieve juristen die voor de toezichthoudende instanties voor gegevensbescherming werken niet bepaald tot de topverdieners in de juridische wereld – de wereldwijde spelers kunnen alleen maar lachen om hun salaris. Goed personeel is niet goedkoop.
Waar leidt het allemaal naartoe?
Als de meerderheid van de toezichthoudende autoriteiten in de EU-lidstaten door een gebrek aan financiële en personele middelen wegzakken in het moeras van duizenden en duizenden klachten, is de AVG gedoemd te mislukken. Als de autoriteiten inactief blijven, hebben dataslurpers als Amazon, Facebook en Google de vrije hand. De Algemene Verordening Gegevensbescherming is dan niet meer waard dan het papier waarop ze is geschreven.
